TOPRAK HAZIRLIĞI
Bahçe kurulacak arazi uzun süre
işlenmemiş ise sürüm öncesi toprak
patlatılmalı ve ardından derin sürülerek ve
yaz mevsimi sonuna kadar toprağın
havalanmasını ve güneşlenmesini sağlamak
için beklenmelidir. Eğer daha önce
yetiştiricilik yapılan bir alanda dikim
yapılacak ise bahçe yapılacak yerin toprağı
ilkbahar, yaz aylarında derin bir şekilde
sürülmelidir. Çıkan eski kökler
temizlenmelidir. Sonbaharda kesekleri
kırmak dağıtmak, araziyi tesviye etmek
için tırmık veya diskaro çekilerek arazi
dikime hazır hale getirilir. Elma fidanı
dikilmeden önce mutlaka toprak analizleri
yardımı ile bahçe kurulacak alanın toprak
özelliği ve içeriği belirlenmelidir
Toprağın hazırlanması sırasında
genel olarak yapılacak uygulamalar; gerek
olduğu takdirde dikim öncesi dekara;
3-4 ton yanmış çiftlik gübresi,
25-50 kg Triple Süper Fosfat
(TSP) veya Diamonyum Fosfat (DAP)
20-40 kg Potasyum Sülfat
gübreleri uygulanabilir.
Uygulama sırasında gübreler pulluk
yardımı ile derin sürüm yapılarak toprağın
20-25 cm derinliğine ulaştırılmalıdır.
Damla veya mini spring sistemi kurulacak
ise azot, fosfor ve potaslı gübreler sulama
ile birlikte bir program dahilinde verilir.
DİKİM YERLERİNİN BELİRLENMESİ
VE İŞARETLENMESİ
Fidan dikimi yapılmadan önce dikim
noktaları kazıklarla işaretlenir, bu amaçla
uzun bir ipin arazinin üst başına gerilmesi
ile dikim sıraları, sağ yada sol başına
gerilmesi ile de ilk sıranın fidan yerleri
belirlenir. Bu aşamadan sonra her sıraya
gerilen ip doğrultusu boyunca fidan
aralıklarına eşit boyda bir demir profil
yada şerit metre yardımı ile sıra üzeri
fidan yerleri tek tek ve kontrollü olarak
belirlenir ve kamışlarla işaretlenir .
Tavsiye edilen bodur ve yarı bodur
elma dikim aralıkları (m) aşağıdaki
verilmiştir.
ANAÇ ÇEŞİT
ADI
SIRA
ÜZERİ
SIRA
ARASI
M9 Red Chief 0,75 – 1.00 3.00
M9 Diğer
Çeşitler
1.00 - 1,50 3.00 – 3.50
M106 Red Chief
– Breaburn
1,50 – 2.00 3.50 – 4.00
M106 Royal Gala 2,50 –
3.00
4.00 – 4.50
Dikim sıklığı arttıkça dekara dikilen
fidan sayısı artmakta, dolayısıyla ilk
yıllarda dekardan alınan meyve miktarı da
artmaktadır. Güneş ışığından iyi
yararlanmak amacı ile dikim sıraları kuzey–
güney istikametinde olmalıdır Tozlayıcı
çeşit sırası 30 metreyi geçmemelidir.
Bu amaç ile her 5-6 sırada bir
dölleyici sırası dikilmelidir. Şekil-1 de
belirtilen örnek dikim planında içi dolu
yuvarlak noktalar dölleyici çeşidin dikim
yerlerini, siyah oval çizgiler ise ana
çeşitlerin dikim yerlerini belirtmektedir.
Fidan yerlerini belirlemede ve fidan
dikimi esnasında dikim tahtası
kullanılmalıdır .
Fidan dikilecek çukur, burgu yada
elle kök uzunluğunun yaklaşık 2 katı (40
cm) çapında ve 30-40 cm derinliğinde
olacak şekilde hazırlanır (Şekil 3). Bazen
pratik olması amacı ile sıra üzeri, kanal
açan pullukla derin ve geniş olarak sürülür
ve dikim yapılır
Drenajı bozuk olan topraklara
drenaj kanalları açılmadan dikim
yapılmamalıdır. Su geçirgenliği az olan
arazide 50 cm genişlik ve 30 cm
yüksekliğindeki set üzerine çukur
açıldıktan sonra fidan dikilmesi ve iki
sıranın tam ortasına tekli pullukla 25 cm
derinlikte bir kanal açılması bahçenin uzun
ömürlü olması için iyi bir tavsiyedir.
FİDAN DİKİMİ
Basit bir işlem olan fidan dikim
işlemi doğru yapılmadığı takdirde ağaçlar
gelişemezler veya ölürler. Dikim yapılırken
dikilecek fidanlar uzun süre açıkta
bırakılmamalı, köklerin kurumasına izin
verilmemelidir.Fidanlar nemli olarak
korunmalıdır.
Fidan dikimi genel olarak
sonbaharda yaprak dökümü ile ilkbaharda
ağaçlara su yürümesine kadar geçen
zamanda yapılır. En uygun dönem kışı ılık
geçen yerlerde sonbaharda, kışı sert
geçen yerlerde ilkbaharda dikmektir.
Fidanlar iklim ve toprak şartlarının müsait
olduğu durumlarda ağaca su yürümeden
önce dikilmelidir. Kışı çok sert olmayan
kurak yerlerde sonbahar dikimi daha iyi
sonuç verir.
Dikimi yapılacak olan fidanların
köklerindeki yaralı ve kırık kısımlar makas
ile temizlenir. (Özellikle odunsu kökler) bu
sayede söküm sırasında zarar görmüş kök
parçaları kesilerek temizlenmiş olur (Şekil
-1). Daha sonra bir kap içerisinde
hazırlanan ilaçlı suya (100 litre suya 400
gr. Captan + 100 g Benlate veya 100 litre
suya 400 g Captan + 100 gr Deresol) fidan
kökleri daldırılarak kök hastalıklarına
karşı önlem alınır.
Fidan dikim yerleri küçük kazıklarla
belirlendikten sonra gerek çukurların
açılması gerekse fidanların dikimi için
dikim tahtası kullanılmalıdır. Böylece
fidanların tam işaretlenen yerlere
dikilmeleri nedeniyle sıraların düzgün
olması sağlanır.
Açılmış olan çukurlar içerisine üst
toprak konur ve kümbet yapılır. Fidan
dikim tahtasının ortasına aşı noktası hakim
rüzgara karşı (genellikle güneye bakacak
şekilde) ve aşı noktası toprak
seviyesinden 20 cm yukarıda olacak
şekilde yerleştirilir ve toprakla doldurulur.
Kökler arasında hava boşlukları
kalmaması için toprak, hafif hafif ayakla
bastırılarak yerleştirilir. Killi ağır
topraklarda sıkıştırma işlemi su ile
yapılmalıdır .Fidan dikiminden
hemen sonra derhal 20-25 litre can suyu
verilmelidir.
İlkbaharda dikilen dalsız fidan
tamamen, don tehlikesi tamamen geçtikten
sonra aşı noktasından 65-70 cm., yerden
ise 85-90 cm.’den lider olabilecek iyi
gelişmiş bir gözün 1-2 mm. yukarından
meyilli kesilir. Eğer fidan 3 den az yani 1-2
dalı var ise bu dallar kesilir ve fidan
yukarıda tarif edildiği şekilde bir göz
üzerinden kesilerek dikilir
Fidanlıktan alınan fidan geniş açı ile çıkmış
en az 5-8 dallı ise fidan dallı olarak dikilir.
Dikim işlemi çiçeklenmeye yakın
bir zamanda yapılmış ise dalların
uzunluğunun yarısı bir alt gözden kesilir.
Dikim işlemi çiçek açımından 6-8 hafta
önce yapılmış ve dalların uzunluğu 60 cm
den az ise dalların uç kesimini yapmak
isteğe bağlıdır.
Kesilmeden bırakılan ve yere paralel
olacak şekilde eğilen dallar ikinci yıl bol
meyve verecektir. Bunun aksine dal
uzunluğunun 1/4 veya 1/3 ünün kesilmesi
dallanmayı arttıracak, meyve gözünün
gövdeye yakın yerde oluşmasını arttırarak
ölü göz (çıplak gövde) oluşumunu azaltacak
ve dalın kalınlaşmasına neden olacaktır.
Dallı fidan dikiminde lider en üstteki
daldan 30-35 cm yukarıdan kesilir, ancak
kesimden sonra dallanma olacağı ve birinci
katta dal sayısı artacağı için yeni çıkan
dallar koparılır ve liderin büyümesi
sağlanır.
BODUR AĞAÇLARDA DİREK DİKİMİ
Modern meyve yetiştiriciliğinde
bodur anaçlar (M9, M26) kullanıldığında;
ağaçların yıkılmasını önlemek, dalları
eğmek ve meyve yükünü taşımak
amacıyla her ağaca bir direk veya telli
terbiye sistemi gereklidir. Bu amaç için
sanayi borusu, empreylenmiş ağaç direk
veya beton direkler kullanılmaktadır. Direk
dikim işlemi fidan dikiminden önce yapılır
ise çok iyi olur .
SULAMA VE GÜBRELEME
Sulama; diğer tarımsal faaliyetlerde
olduğu gibi etkinliği arttıran ve günümüz
iklim koşullarında mutlaka gerekli olan bir
uygulamadır. Sulama uygulamasının
önemi kadar bir sulamada verilmesi
gerekli olan su miktarı ve sulama zamanın
iyi belirlenmesi gerekir. Meyve
yetiştiriciliğinde kontrollü su uygulaması
meyve verim ve kalitesine büyük ölçüde
etki eder.
Kontrollü su uygulamaları modern
sulama yöntemleri ile mümkündür. Bu
yöntemlerin başında damla ve mini
yağmurlama sulama yöntemleri
gelmektedir.
M9 anacı ile sık dikilen bahçeler
için damla,
M106 anaçları ile dikilen
bahçelerde mini yağmurlama sistemleri
uygundur.
Bodur elma yetiştiriciliğinde
yöntemlerden her ikisi de kullanılabilir.
Ancak yöntem seçiminde;
1- Bitkinin sı üzerindeki aralığı,
2- Su kaynağının debisi ve İçindeki
çözünmüş maddelerin miktarı
3- Toprağın bünyesi (hafif, ağır
toprak) etkilidir.
Unutulmaması gereken en önemli
koşul, ağacın gölgelediği alanın yani kök
bölgesinin tamamına yakın ıslatılmasıdır.
Hangi sistem kurulursa kurulsun
bitkinin su ihtiyacının tam karşılanması
tavsiye edilir.
Damla ya da mini yağmurlama
sulama yöntemiyle sulama yaparken
özellikle aşırı sulamalardan kaçınmak
gerekir. Aşırı sulamalarda besin maddeleri
kök bölgesinden yıkandığı gibi sürgün
gelişimi de fazla olur ve meyve gözü
oluşumları azalır, ayrıca kloroz gözlenir.
Dolayısıyla üreticilerimizin sulama
yaparken bitkide oluşan durumları iyi
incelemesi buna uygun sulama programı
oluşturması tavsiye edilir. Bunun yanında
unutulmaması gereken ağır bünyeli
toprakların su tutma kapasiteleri hafif
bünyelilere göre daha fazla olacağından
çok geçirgen topraklarda sulama aralıkları
ve uygulanan su miktarı fazla olabilir.
Ayrıca yapılan araştırmalara göre özellikle
çiçek döneminde sulama yapılmaması ve
meyve bağlamanın ardından yaratılacak su
stresi sonucunda meyve dökümü artar,
meyve kalitesi büyük ölçüde azalır ve
ebadı küçük kalır. Ancak meyvede istenen
tat ve aroma ve iriliğinin korunması
amacıyla sulama düzenli yapılmalıdır.
Gübreleme programı yapılırken
mutlaka toprak ve yaprak tahlili (tam
çiçeklenmeden 8-10 hafta sonra) sonuçları
göz önünde tutulmalıdır. Ancak genel bir
tavsiye olarak aşağıdaki gübre uygulaması
yapılabilir.
Dikimden sonraki ilk yıl
Dikim anında, fidan çukuruna
kimyasal gübre uygulamaları yapılması,
yanlış uygulamalar sonucunda taze
köklerin yanmasına neden olabileceğinden
tavsiye edilmez. Bunun yerine, vejetasyon
başladıktan 2-3 hafta sonra damla yada
mini sprink sistemi ile gübrelemelere
başlanması tavsiye edilmektedir. Ayrıca
vejetasyon dönemi içerisinde 2 kez mikro
elementleri içeren bir yaprak gübresi ile
uygulama yapmak uygun olmaktadır.
Dikimden sonraki ilk yıl
3-4 kg N/Da, 1,5-2 kg P2O5 /da, 5-
6 K2O /da besin elementi için
10 kg Amonyum Sülfat
2 kg MAP (Mono Amonyum Fosfat)
12 kg Potasyum Sülfat veya
Potasyum Nitrat
2 kg Fosforik Asit ( %85 )
Normal verimdeki bir bahçe için
8-10 kg N/da, 2-3 P2O5 /da, 14-16
kg K2O /da
30 KG Amonyum Sülfat
5 kg MAP
32 kg Potasyum Sülfat veya
Potasyum Nitrat
8 kg Magnezyumlu bir gübre
Bortraks ve Zimtraks sonbaharda
yapraktan uygulanır.
