KİVİ YETİŞTİRİCİLİĞİ

İKLİM VE TOPRAK İSTEĞİ

Genel olarak kivi kültürünün

yapılabileceği alanlar kışları ılık, yazları

sıcak ve nemli yörelerdir. Yıllık ortalama

sıcaklıkların yanında özellikle Mart-Kasım

dönemini kapsayan gelişme dönemindeki

sıcaklık toplamları da önemlidir.

Bitkilerdeki gelişme faaliyetleri 8ºC

ve üzerinde olur. Bunun altındaki

sıcaklıklarda kök, sürgün yaprak çalışması

durur. Genç bitkiler -4 ºC ’ye yetişkinler

ise -14 ºC’ ye kadar dayana-bilirler.

Gelişme döneminde en uygun sıcaklıklar

10-30ºC arasıdır.

Don olayları kivi yetiştiriciliğine en

çok kısıtlama getiren etmenlerden biridir.

Özelikle gözlerin sürmesi ve

yapraklanmadan sonra olan don olayları

bitkiye büyük zarar verir.

İlkbahar geç donlarının olduğu

ekolojilerde en uygun araziler güneye

bakan, hafif meyilli arazilerdir.

Kivi sürgünleri çok gevrek ve kırılıcı

olduğundan rüzgar etkisi artmaktadır. Bu

yüzden, bitkiler sert ve sürekli rüzgar alan

yörelerde iyi gelişemez.

Kivi bitkisi yıllık yağış miktarı 800-

1400 mm olan yerlerde iyi bir gelişme

göstermektedir. Türkiye’de Doğu

Karadeniz Bölgesi dışında hemen hiçbir

yer bu yağış düzenine sahip değildir. Bu

yüzden su isteği sulama suyu ile

karşılanmalıdır.

Kivi toprak yönünden oldukça seçici

bir türdür. Ağır ve su tutan topraklarda

gelişmesi düzenli olmaz Çok kumsal

topraklarda ise su düzeni zor sağlanır ve

gelişme düzensiz olur.

Genel olarak kivi derin ve süzek

olan, kireçsiz topraklarda yetişebilir.

Organik maddece zengin, PH’ sı 5.5-7.6

arasında olan topraklar kivi

yetiştiriciliğine elverişli topraklardır.

BAHÇE KURULMASI

Kivi bahçesi kurulmadan önce; iklim,

bahçe yerinin seçimi, fidan ve çeşit seçimi,

toprak özellikleri, toprak işlemeye

uygunluk, sulama suyu temini, fidan ve

çeşit seçimi, fidanların dikim aralık ve

mesafelerinin çok iyi planlanması

gerekmektedir.

Bahçe kurulmadan önce toprak

hazırlığı yapılmalıdır. Bahçe kurulacak

yerin derin işlenmesi, dekara 5-6 ton

olacak şekilde yanmış çiftlik (hayvan)

gübresi verilmesi, hem toprak

özelliklerinin düzeltilmesi hem de bitkiyi

beslemesi açısından son derece yararlı

olacaktır. Ayrıca toprak analizlerine dayalı

temel ticari gübrelemede yapılmalıdır

Fidan dikim aralıkları toprak

özelliklerine göre değişmektedir. Bitki

besin maddelerince zengin topraklarda

dikim aralık ve mesafesi, fakir topraklara

göre daha geniş tutulur.

Dikim aralık ve mesafesi ayrıca

uygulanacak terbiye şekline göre de

değişmektedir.

En çok kullanılan T direk terbiye

sisteminde sıra arası.5 metre, sıra üzeri

4-4.5 metre olarak önerilir.

Fidan dikimi arazi uygunsa Kuzey-

Güney yönünde düzenlenmelidir. Bu şekilde

sıraların iki tarafı da güneşleneceğinden

verimlilik ve ürün kalitesi artar.

Kivi bitkisinde erkek ve dişi bitkiler

ayrı ayrı olduğundan bahçe kurulurken

genel olarak 7-8 dişi bitkiye 1 erkek

(tozlayıcı ) bitki şeklinde bahçe dikim planı

yapılması gereklidir.

Kivide tozlanma böceklerle daha

ziyade arılarla olmaktadır. Bu nedenle

erkek bitkilerin düzenli bir şekilde

dağıtılması gereklidir.

0 0 0 0 0 0

0 X 0 0 X 0

0 0 0 0 0 0

X 0 0 X 0 0

0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0

0 X 0 0 X 0

0 0 0 0 0 0

1: 8 Erkek ve dişi oranına göre dikim planı

( 0 ) Dişi bitkiler

( X ) Erkek ( tozlayıcı ) bitkiler

FİDAN ÖZELLİKLERİ VE DİKİM

Fidan çepeçevre ve bol saçak köklü

olmalıdır. Köklerde ur nematodlarının

belirtisi olan urlar olmamalıdır. Kökler

canlı ve sarımsı olmalıdır. Aşılı fidanlarda

sürgün uzunluğu 80-100 cm olmalıdır.

Erken verime yatmaları için 2 yaşlı

fidanlar kullanılmalıdır. Fidan gövdesi

odunumsu olmamalı ve sürgünler 3-4 göz

üzerinden kesilerek dikilmelidir. Kışın sert

geçmediği yerlerde sonbahar dikimi

uygundur. Kış donlarının hatta ilkbahar

donlarının olduğu yörelerde dikim

ilkbaharda don tehlikesi geçtikten sonra

yapılmalıdır. Dikim çukuru en az 30-40 cm

derinlik ve 35-40 cm genişliğinde olmalıdır.

Dikim çukurunun alt tarafına, çukur

açılırken çıkan üst toprak yanmış çiftlik

gübresiyle karıştırarak konulmalı ve kökler

bu toprak üstüne serbestçe gelecek

şekilde yerleştirilerek, üst toprakla

örtülmeli ve çukurlar kümbet yapılarak

doldurulmalıdır. Dikimden sonra mutlaka

can suyu verilmelidir. Yine dikimden sonra

gövdenin dik ve düzgün büyümesi için,

gövdenin dik ve düzgün büyümesi için bu

hereğe bağlanmalıdır.

Dikim çukuru ve fidan dikimi

DESTEK SİSTEMİ

Kivi kuvvetli gelişme gücüne sahip

bir bitkidir. Normal gelişme ve

büyümelerini sürdürebilmeleri için desteğe

ihtiyaç duyarlar. Eğer destek sistemi

yapılmazsa kuvvetli toprak üstü aksamı

nedeniyle toplu çalı şeklinde gelişirler.

Anavatanlarında ağaçlara sarılarak

büyürler. Ancak ticari amaçla yapılan

üretimde mutlaka destek sistemine ihtiyaç

vardır. Bu destek sistemi ve malzeme teli

bağcılıkta kullanılan destek sistemine

oldukça benzemektedir. Direkler ağaç,

beton veya demirden olabilir. Destek

sistemi sağlam, dayanıklı ve ucuz olmalıdır.

Beton direkler 8X10 veya 10X10 cm

kesitinde olabilir. Boyları ise 2.25-3.00 m

arasında olabilir. Ağaç ve beton direkler

toprağa 50-60 cm derinliğinde çakılmış ve

gömülmüş olmalıdır.

Bir bitkinin 30-50 kg (300-500)

adet meyve taşıyacağı düşünüldüğünde tel

sistemini sağlam olması önemlidir. Kol

üzerinde 50 cm aralıklarla 3 paslanmaz tel

çekilebilir.

Direk terbiye şeklinde direk şekli ve boyutları

T Terbiye sistemi

GÜBRELEME

Kivi bitkisi bol saçak kök yaptığı için

topraktan çok fazla bitki besin elementi

alan bir bitkidir. Bu nedenle Dikim öncesi

yapılan taban gübrelemesi ile verim çağında

yapılan yıllık gübreleme çok önemlidir.

Kullanılacak Gübre cinsi

Amonyum

Sülfat%21

Kalsiyum

Amonyum

Nitrat

(CAN) % 26

Diamonyum

Fosfat (DAP)

18-46-0

Potasyum

sülfat %

52

Çiftlik

gübresi

Fidan İçin

Fidan

Başına

125 g 100 g 50 g 100 g -

KG / da

İlk tesis

yılı için

5 - 6 10 4-6 ton

Verim

yaşında

yıllık

periyodik

gübreleme

10-20 - 6-10 10

Üç yılda

bir 3-4 ton

Gübrelerin veriliş zamanı ve şekli

çok önemlidir. Prensip olarak azotlu

gübrenin 2/3’ ü bitki uyanmadan önce

(Mart içinde), kalan 1/3’ü ise çiçeklenme

sonunda (mayıs sonunda) toprağa

verilmelidir. Azotlu gübre verilirken

toprağın nemli olması gereklidir.

Toprak kuru ve bitki susuz ise

azotlu gübre verilmemelidir. Fosforlu ve

potaslı gübreler. İse sonbaharda veya

erken dönemde (Şubat içinde) bir defada

ve toprağın 20-25cm derinliğine

verilmelidir.

Gübreler başlangıçta gövdeden 40-

50 cm uzağa ve daire şeklinde kök

bölgesine verilir Yaş ilerledikçe daire çapı

genişletilerek gübre uygulanır.

SULAMA

Kivi kültüründe en kısıtlayıcı

etmenlerden birisi su isteği ve düzenli

sulama zorunluluğudur. Su yetersizliği

durumunda yapraklar kıvrılır, sertleşir ve

kenarlarda kurumalar başlar, yapraklar

sarkar, meyveler küçük kalır, sürgünler

yeterli uzunluğa ulaşamazlar. Alüvyal

topraklarda, verim yaşındaki bitkilerde

her gün veya gün aşırı 4-10 saat süre ile

sulama yapmak gerekir. Mayıs-Eylül

dönemindeki 5 aylık sürede su tüketimi

oldukça fazladır. Bu yüzden bu dönemde

yeterli miktarda su verilmelidir.

BUDAMA

Gövde sarılıcı olduğundan budama

kivi için çok önemlidir. Kivi budaması 3

başlık halinde incelenebilir.

1- Şekil budaması

2- Yaz budaması

3- Kış budaması.

İlk yıllar yeni dikilmiş genç kivi

bitkilerine, düzgün ve dik bir gövde

oluşturulması amacıyla şekil budaması

yapılır. (Şekil-1 ve Şekil 2)

 

Koltuklarda iki yana uzanan kolları

oluşturacak şekilde budanırlar. Meyve bir

yaşındaki çubukların gözlerinden oluşacak

sürgünler-den medyana geldiğinden çubuk

üzerinde 6-10 göz bırakılacak şekilde

kalan kısımlar kesilip çelik alınabilir. Bu

şekil-de kış budaması yapılır. Kış budaması

yaprak dökümü ile gözlerin uyanması

arasında kalan sürede yapılır. Yaz

budamaları adından da anlaşılacağı gibi

bitkinin yapraklı olduğu dönemde kollar

arasındaki sıkışıklığı gidermek,

güneşlenmeyi artırmak için meyvesiz

sürgün kollarının dipten kesilmesidir.