|
Herdemyeşil subtropik bir meyve türü olan avokado, Dünya üzerinde 5 kıtada 50’ye yakın ülkede yetiştirilmektedir. Avokadonun yetiştiricilik alanlarının sınırlı olması, yüksek besin değerinin ve kendine özgü tadının bulunması nedeniyle, pazarda yüksek fiyatla alıcı bulmaktadır. İhracat şansı oldukça yüksek olan bu türün tüketimi, özellikle ekonomik gelir düzeyi yüksek birçok Batı Avrupa ülkesinde giderek artmaktadır.
Avokadonun kendine özgü tadının ve aromasının oluşmasında yağının büyük önemi bulunmaktadır. Avokado yağının insan beslenmesindeki önemi; atherosklerotik kalp hastalıklarına neden olan kandaki düşük yoğunluktaki lipoprotein (LDL) kolesterol seviyesini azaltan, tek zincirli doymamış oleik asidi içermesidir. Ayrıca, diğer besinlerden daha yüksek yoğunlukta antioksidant A,B ve E vitaminleri ve yüksek çözülebilir lif içeriği ile kalp sağlığını korumada avokadonun potansiyel yararları bulunmaktadır.
Avokadonun gıda endüstrisinde değerlendirilmesinin yanında yağ içeriklerinden dolayı, saç ve yüz bakım kremleri, el losyonları ve sabunları olarak kozmetik endüstrisinde de kullanılmaktadır. İtalya ve Fransa’da avokado yağı çok fazla ilgi çekmektedir.
Dünya’da Avokado Yetiştiriciliği ve Ticareti
Dünya’nın 2005 yılı toplam avokado üretimi 3.222.069 ton ve avokado üretim alanı 392.475 hektardır. Üretimde ilk sıraları; Meksika, Endonezya, A.B.D., Brezilya, Kolombiya, Dominik Cumhuriyeti, İspanya ve Şili gibi ülkeler yer almaktadır. Dünya’nın 2004 yılı toplam avokado ihracatı 489.958 ton ve ihracat geliri 714.941.000 dolardır. Ortalama ton başına gelir 1.500 dolar civarındadır. Akdeniz’e kıyısı bulunan ülkelerden İsrail ve İspanya, son yıllarda büyük üretim artışı kaydeden önemli üretici ve aynı zamanda ihracatçı ülkeler arasında yer almaktadır.
Dünya’da avokado üretiminde ve ticaretinde ilk sıraları Meksika, Şili, Peru, Kenya, Güney Afrika, Dominik Cumhuriyeti ve İsrail’in avokado ihracatı yaklaşık 385.000 ton olmakta ve toplam ihracatın % 80’ini oluşturmaktadır. Avokadonun en önemli pazarları arasında tüketiminin yoğun yapıldığı, ‘Avrupa Birliği’ ülkeleri yer almaktadır. Üretilen avokadonun Avrupa pazarlarına ulaştırılmasında, ağırlıklı olarak denizyolu taşımacılığı kullanılmaktadır. Bu ülkelerin coğrafi konumu incelendiğinde, genellikle tüketiminin yoğun yapıldığı Avrupa ülkelerindeki pazarlara uzak oldukları bilinen bir gerçektir.
Dünya avokado üretiminde İsrail’in üretimdeki ağırlığı çok büyük oranlarda bulunmamasına rağmen, diğer ülkelere göre ürettiği avokadoları Avrupa’ya 3 gün gibi kısa bir sürede denizden nakliyesini yapabilmektedir. Bununla birlikte, Avrupa pazarlarına çok daha yakın olmasının avantajını kullanarak avokado ticaretinde, söz sahibi olarak ortaya çıkmaktadır. Ülkemizin coğrafik konumuna bakıldığında, Avrupa’da bulunan tüketim pazarlarına, bu ülkelerden çok daha yakın olduğu görülmektedir.
Ülkemizden Avrupa’ya, çok daha kısa bir süre içinde, denizyolu taşımacılığı ile birlikte, karayolu taşımacılığının da yapılabilmesi mümkün olabilmektedir.
Türkiye’de Avokado Yetiştiriciliği
Ülkemizde avokadonun ticari yetiştiriciliğinin yaygınlaştırılması amacıyla; 1970’li yılların başında FAO aracılığıyla, Kaliforniya’dan ‘Fuerte’, ‘Hass’, ‘Bacon’ ve ‘Zutano’ olmak üzere 4 önemli ticari çeşit getirtilmiştir. Bu çeşitler Antalya, Dalaman-Muğla, Alata-Mersin, Adana ve İskenderun-Hatay ekolojik koşullarında denemeye alınmıştır.
Antalya ve Alanya koşullarında; ‘Fuerte’, ‘Hass’, ‘Bacon’ ve ‘Zutano’ çeşitlerinin bölgeye adapte olabildikleri ve çeşide özgü karakterleri gösterdikleri görülmüştür. Bu çeşitlerin ticari yetiştiriciliği için Türkiye’nin Akdeniz sahil kuşağındaki bazı alanlar oldukça uygun bulunmuş ve daha sonra yayılmaya başlanmıştır. Ülkemizde avokado üretimi 1980’li yılların ortalarından itibaren hızla artmıştır.
2005 yılında Türkiye’nin toplam avokado üretimi 400 ton ve üretim alanı toplam 100 hektar olmuştur. Ülkemizin toplam avokado üretiminin yaklaşık % 60-65’i Antalya ilinde üretilmektedir. Antalya’nın 2005 yılı üretimi 262 ton’dur. Bu üretimin yaklaşık % 60-70’i Alanya ve Gazipaşa ilçelerinden elde edilmektedir. Ayrıca, Antalya ilinde avokado üretiminde ağaç başına ortalama verim yaklaşık 40 kg kadardır. Avokado üretiminde Antalya’dan sonra önemli miktarda avokado Mersin’de üretilmektedir. Mersin’in 2005 yılı avokado üretimi 156 ton’dur.
Avokadonun pazarlanmasında, ticari değeri olan çeşitlerin seçilmesi ve üretilmesi gerekmektedir. Çeşit seçiminde, çeşitlerin ekolojik şartlara adaptasyon kabiliyetleri, verimlilik ve verimliliğin sürdürebilirliği en önemli unsurlar olarak ortaya çıkmaktadır.
Türkiye’nin 1987–2005 yılları arasındaki toplam üretim alanı ve üretim miktarı
|
